Dự kiến thời điểm đơn vị hành chính cấp huyện dừng hoạt động là ngày 01/7/2025. Lúc này, nước ta sẽ vận hành Mô hình chính quyền địa phương 02 cấp (tỉnh, cơ sở) thay vì 03 cấp (tỉnh, huyện, xã) như hiện nay. Vậy, việc triển khai Mô hình chính quyền địa phương 02 cấp có tác động như thế nào đến công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo trên địa bàn tỉnh Yên Bái? Thực trạng và một số giải pháp để triển khai thực hiện.

Dự kiến thời điểm đơn vị hành chính cấp huyện dừng hoạt động là ngày 01/7/2025. Lúc này, nước ta sẽ vận hành Mô hình chính quyền địa phương 02 cấp (tỉnh, cơ sở) thay vì 03 cấp (tỉnh, huyện, xã) như hiện nay. Vậy, việc triển khai Mô hình chính quyền địa phương 02 cấp có tác động như thế nào đến công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo trên địa bàn tỉnh Yên Bái? Thực trạng và một số giải pháp để triển khai thực hiện.* Thực trạng công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo trên địa bàn tỉnh Yên Bái những năm vừa qua Thực hiện Chỉ thị số 35-CT/TW ngày 26/5/2014 của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo, Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh Yên Bái luôn hướng trọng tâm nhiệm vụ tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo vào phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn toàn tỉnh. Trong những năm qua, công tác tiếp công dân và tình hình khiếu nại, tố cáo trên địa bàn tỉnh không có diễn biến phức tạp, chưa phát sinh các trường hợp nổi cộm, phức tạp về khiếu nại, tố cáo. UBND tỉnh Yên Bái đã chỉ đạo các cấp, các ngành, các địa phương trong tỉnh thực hiện nghiêm túc các quy định của pháp luật về tiếp công dân, khiếu nại, tố cáo; giải quyết kịp thời, đúng quy định những vụ việc khiếu nại, tố cáo phức tạp, đông người, không để phát sinh “điểm nóng” về khiếu kiện. Không xảy ra tình trạng đùn đẩy trách nhiệm giải quyết giữa các cơ quan, đơn vị trong quá trình giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh trên địa bàn tỉnh Yên Bái. Số vụ việc khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh đúng và đúng một phần giảm theo từng năm, đã cho thấy sự nỗ lực của các cấp, các ngành trong quá trình áp dụng các quy định của pháp luật vào thực hiện các nhiệm vụ chính trị, chuyên môn, phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh; chất lượng thực thi công vụ của đội ngũ cán bộ, công chức đã được nâng lên, đảm bảo được quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. * Dự báo tình hình khi triển khai thực hiện Mô hình chính quyền địa phương 02 cấp Hiện nay, tỉnh Yên Bái cùng các địa phương trên cả nước đang khẩn trương, nghiêm túc triển khai thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”; Kết luận số 127-KL/TW ngày 28/02/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về việc triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị; Kết luận số 137-KL/TW ngày 28/3/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng Mô hình tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp và Nghị quyết số 74/NQ-CP ngày 04/4/2025 của Chính phủ ban hành kế hoạch thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính và xây dựng Mô hình tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp. Khi Mô hình chính quyền địa phương 02 cấp đi vào hoạt động, dự báo sẽ có những khó khăn trong công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo như sau:      Một là, Số lượng các văn bản quy phạm pháp luật về tiếp công dân, khiếu nại, tố cáo cần phải sửa đổi, bổ sung tương đối nhiều: Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo và các văn bản hướng dẫn thi hành. Hai là, Số vụ việc khiếu nại lần hai hoặc tố cáo tiếp lên Chủ tịch UBND cấp tỉnh sẽ tăng cao. Trước đây, Chủ tịch UBND cấp huyện là người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần hai hoặc giải quyết tố cáo tiếp; sau khi thực hiện Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp thì toàn bộ số vụ việc này sẽ thuộc thẩm quyền giải quyết của Chủ tịch UBND tỉnh. Như vậy, dự kiến số lượng cấp xã sau khi sắp xếp, kiện toàn là 51 xã, trường hợp mỗi xã phát sinh 01 vụ việc khiếu nại lần hai và 01 vụ việc tố cáo tiếp sẽ tương ứng với 102 vụ việc thuộc thẩm quyền giải quyết của Chủ tịch UBND tỉnh (gấp 6,34 lần số vụ việc khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền giải quyết của Chủ tịch UBND tỉnh trong cả năm 2024). Đây thực sự là thách thức lớn đối với đội ngũ cán bộ, công chức tham mưu giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh, cũng như áp lực không nhỏ đối với Chủ tịch UBND tỉnh đối với công tác này. Ba là, Đội ngũ công chức cấp xã (sau khi kiện toàn) mặc dù được tăng cường công chức cấp huyện (sau khi dừng hoạt động), tuy nhiên, về cơ bản vẫn thiếu và chất lượng còn chưa đồng đều, nhất là trong công tác tham mưu giải quyết khiếu nại, tố cáo. Bốn là, Điều kiện về hạ tầng, cơ sở vật chất phục vụ công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo tại cấp xã còn hạn chế, nhất là khó khăn trong việc triển khai, ứng dụng công nghệ thông tin để vận hành Mô hình tiếp công dân trực tuyến. Năm là, Công tác tổng hợp số liệu về tiếp công dân, giải quyết khiếu nại tố cáo sẽ gặp những khó khăn nhất định. Hiện nay, toàn tỉnh có 09 huyện, thị xã, thành phố tương đương với 09 đầu mối cấp huyện phục vụ công tác tổng hợp, cập nhật số liệu xây dựng báo cáo định kỳ, đột xuất công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo theo Thông tư số 01/2024/TT-TTCP ngày 20/01/2024 của Tổng Thanh tra Chính phủ. Sau khi Mô hình chính quyền địa phương 02 cấp đi vào hoạt động, dự kiến số lượng cấp xã trên địa bàn tỉnh sau sắp xếp khoảng 51 đơn vị, tương đương với 51 đầu mối cấp cơ sở (gấp 5,7 lần số đầu mối hiện tại) thực hiện nhiệm vụ tổng hợp, cập nhật số liệu gửi Thanh tra tỉnh để xây dựng báo cáo định kỳ, đột xuất công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Trong khi, các trường thông tin cần nhập liệu để xây dựng báo cáo theo Thông tư số  01/2024/TT-TTCP ngày 20/01/2024 của Tổng Thanh tra Chính phủ tương đối phức tạp, do đó, việc tăng số lượng đầu mối cập nhật số liệu dễ dẫn đến tình trạng nhầm lẫn, sai sót số học trong việc tổng hợp số liệu xây dựng báo cáo định kỳ, đột xuất công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo theo yêu cầu của Thanh tra Chính phủ. * Một số giải pháp để giải quyết những khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện Mô hình chính quyền địa phương 02 cấp trong công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo trên địa bàn tỉnh Yên Bái Để kịp thời giải quyết những khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện Mô hình chính quyền địa phương 02 cấp trong công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo trên địa bàn tỉnh Yên Bái, tác giả đề xuất một số giải pháp sau: Thứ nhất: Kiến nghị Chính phủ, Thanh tra Chính phủ: - Khẩn trương hoàn thành việc rà soát các văn bản quy phạm pháp luật về lĩnh vực tiếp công dân, khiếu nại, tố cáo, nhất là các quy định đối với người đứng đầu chính quyền địa phương cấp tỉnh, cấp xã để sửa đổi, bổ sung cho phù hợp và không có độ trễ trong quá trình vận hành Mô hình chính quyền địa phương 02 cấp. - Tăng cường đầu tư, nâng cấp ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, nhất là hoàn thiện Cơ sở dữ liệu quốc gia về công tác tiếp công dân, xử lý đơn, giải quyết khiếu nại, tố cáo để phục vụ công tác tốt quản lý nhà nước, góp phần hạn chế tình trạng công dân gửi đơn vượt cấp lên các cơ quan Trung ương. Thứ hai: Đối với UBND tỉnh: - Trong quá trình thực hiện Mô hình chính quyền địa phương 02 cấp cần quan tâm, bố trí cán bộ, công chức có đủ trình độ chuyên môn, nghiệp vụ để đáp ứng được công tác này. - Nghiên cứu, bổ sung quy định trách nhiệm giải quyết khiếu nại, tố cáo của Chủ tịch UBND cấp xã, trong đó, quy định trách nhiệm cụ thể đối với vụ việc khiếu nại, tố cáo Chủ tịch UBND cấp xã đã giải quyết lần đầu bị sửa đổi, hủy bỏ khi Chủ tịch UBND tỉnh giải quyết khiếu nại lần hai hoặc giải quyết tố cáo tiếp. - Chỉ đạo các cơ quao chuyên môn, UBND cấp xã tăng cường công tác tập huấn, đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ về công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo cho đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã sau khi được kiện toàn. - Tăng cường đầu tư các điều kiện về cơ sở vật chất phục vụ công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, nhất là việc ứng dụng Mô hình tiếp công dân trực tuyến trên địa bàn tỉnh. Thứ ba: Đối với UBND cấp xã: - Tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu trong việc tiếp công dân, xử lý đơn, giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của người dân. Giải quyết các vụ việc đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục để đảm bảo quyền khiếu nại lần hai, tố cáo tiếp hoặc khởi kiện vụ án hành chính của công dân. - Nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho công chức cấp xã được giao nhiệm vụ tham mưu, tổng hợp báo cáo trong công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo./. Lương Đức Thiện, Trưởng phòng Nghiệp vụ IV, Thanh tra tỉnh